بررسی پیدایش علویان در ترکیه و بالکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

معاونت پژوهش

چکیده

جامعه علویان از گروه‌های مذهبی و عرفانی پرجمعیت در ترکیه و منطقه بالکان می‌باشند که به دلیل پیوند اعتقادی و فرهنگی‌شان با تشیع و تصوف و محبت قلبی آنان با ائمه طاهرین علیهم السلام و نیز قرار گرفتن‌شان در داخل جغرافیای شیعه (به رغم تفاوت‌ها)، از جایگاه و اهمیت به‌سزایی برخورداند. بدون تردید، برای مطالعه دقیق زیرساخت‌های فکری و مبانی عقیدتی علویان و نیز میزان تأثیرپذیری آنان از مذاهب مختلف اسلامی و طریقت‌ها، ‌باید بررسی جامع و بنیادی در ریشه‌های تاریخی پیدایش علویان صورت پذیرد؛ چراکه پژوهش پیرامون پیشینه‌ی تاریخی و شکل‌گیری اصول اعتقادی و اندیشه‌ای علویان از نکات مهم و بایسته‌ای است که در نیل به وضعیت‌شناسی آنان موثر خواهد بود. بیشتر گروه‌های علوی، مدعی تشیع اثنی‌عشری هستند، هر چند که در نتیجه بعضی عوامل، به مرور زمان از بسیاری از آموزه‌های اصیل خود دور افتاده‌اند. اعتقاد به دوازده امام علیهم السلام، به عنوان مشخّصه بارز، اصلی‌ترین رکن اعتقادی «علویان» محسوب می‌شود، اما عدم تقید و فقدان التزام عملی آنان به برخی احکام،‌ موجب ایجاد شکاف جدی با مذاهب اسلامی گردید. هدف این پژوهش، شناخت ریشه‌های علوی‌گری و تاثیر پذیری علویان از نحله‌های فکری و معنوی به ویژه بررسی عناصر مشترک، مشابهت‌ها و تأثیرات اعتقادی آنان از آموزه-های شیعه می‌باشد که در این نوشتار با نگاه تحلیلی و توصیفی به کنکاش پیرامون موضوع پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A study of the origins of the Alawites in Turkey and the Balkans

نویسنده [English]

  • Mohammad Qorbanpour Delavar
Research Deputy
چکیده [English]

The Alawite community is one of the most populous religious and mystical groups in Turkey and the Balkans. (Despite the differences), due to their religious and cultural connection with Shiism and Sufism and their heartfelt love for the infallible Imams (as) and their location within the Shiite geography, they have great status and importance.
In order to study carefully the intellectual infrastructure and ideological foundations of the Alawites, as well as the extent to which the various Islamic religions and sects influence them, a comprehensive and fundamental study of the historical roots of the Alawites is inevitable. Therefore, it is certain that the research on the historical background and the formation of Alawite beliefs and ideas is one of the important and necessary points that will be effective in achieving their status. Most Alawite groups claim to be Twelver Shiites, although because of some factors, they have strayed from many of their original teachings over time. Belief in the Twelve Imams (as), as a clear feature, is the main pillar of the belief of the "Alawites", but their lack of adherence and lack of practical adherence to some rules, caused a serious rift with Islamic religions.
The purpose of this study is to identify the roots of Alawism and the influence of Alawites on intellectual and spiritual schools; especially the study of common elements, similarities and their doctrinal influences from Shiite teachings, which in this article, is explored with an analytical perspective and a description of the subject.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alawite roots
  • Alawites in Turkey and the Balkans
  • Shiism
  • Sufism and mysticism

مراجع

  1. الف: منابع فارسی

    1. امامی خویى، محمد تقى، (1373)، «معرفى یک شاعر بزرگ علوى بکتاشى»، پژوهشـگاه دانشـکده ادبیات و علوم انسانى شهید بهشتى،
    2. امامی خوئی، محمد تقی، ترکان، اسلام و علوی گری – بکتاشی­گری در آناطولی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1395،
    3. استویانوویچ، ترایان.(2001). «مطالبی درباره بالکان». مجله کنیژونی گلاسنیک. صربستان: بلگراد.  
    4. انوشه، حسن، (1371)، «بکتاشیه»، دایرةالمعارف تشیع، تهران، موسسه دایرةالمعـارف تشـیع،
    5. پطروشفسکى، ایلیا پاولویچ، (1354)،  اسلام در ایران، ترجمة کریم کشاورز، تهران، پیام،
    6. پیچ، سری ورتووک، استیون.(1380). اسلام در اروپا: سیاست­های دین و امت. ترجمۀ سیدامامی. تهران‌: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
    7. توال، فرانسوا، (1380)،  ژئوپلیتیک تشیع، ترجمة حسن صدوق ونینی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،
    8. حاجی بکتاش خراسانى، محمد بن ابراهیم بن موسى، (1381)، مقالات غیبیه، بـه کوشـش احسـان اللّـه شـکر خـدا، تهران، پیام،
    9. رازنهان، محمدحسن, بیطرفان محمد، (1392), شیردل تقی، بررسی و تحلیل مبانی اعتقادی طریقت بکتاشه، پژوهشنامه ادیان، سال7، ش،13
    10. رفیق، احمد، «رافضى­گرى و بکتاشیگرى»، ترجمة توفیق سـبحانى، مجلـه معـارف، دوره دهـم، شـماره ،1 .
    11. ساسانی، خان ملک، (1345)، یادبودهاى سفارت استانبول، تهران، چاپخانه فردوسى، 
    12. سبحانی، توفیق و قاسم انصارى، (1355)، «حاجى بکتاش ولى و طریقت بکتاشیه»، نشریة دانشکده ادبیـات تبریز، شماره 28
    13. شیبی، مصطفی، (1380)، تشیع و تصوف تا آغاز سده دوازدهم هجرى، ترجمه علیرضـا ذکـاوتى قراگزلـو، تهـران، امیرکبیـر،
    14. شیبی، مصطفی، (1354)، همبستگی میان تصوف و تشیع، ترجمه على اکبر شهابى، تهران، دانشگاه تهران،
    15. شیروانی، زین العابدین، (بی تا)،  بستان السیاحه، تهران، سنایی،
    16. ضیایی، علی‌اکبر.(1382)، سرزمین عقاب‌ها. تهران: بنیاد اندیشه اسلامی،
    17. فاخوری، حنا و خلیل البحر، (1381) ، تاریخ فلسفه در جهـان اسـلام، ترجمـه عبدالصـمد آیتـى، تهـران، علمـی و فرهنگی،
    18. فاروق سومر، نقش ترکان آناطولی در تشکیل دولت صفوی، ترجمه، احسان اشراقی- محمد تقی امامی، تهران، انتشارات گستره، ۱۳۷۱،
    19. قلیچ ارول و دیگر نویسندگان، 1388)، تاریخ و جغرافیای تصوف، تهران، نشر کتاب مرجع،
    20. قربانپور دلاور،‌ محمّد.(1391). اسلام و مسلمانان بالکان. قم: انتشارات طوبای محبت.
    21. قربانپور دلاور، محمد،(1397) گسترش فرهنگ اسلامی در اروپای شرقی (بالکان)، مجله زبان و فرهنگ ملل، شماره اول،تابستان
    22. گولپینارلی، عبدالباقی، (1378)، ملامت و ملامتیان، ترجمه توفیق سبحانى، تهران، روزنه،
    23. گیب، همیلتون، (1367)، اسلام، بررسى تاریخى، ترجمة منوچهر امیرى، تهران، علمی و فرهنگی.
    24. لاپیدوس، ایرام،(1376)، تاریخ جوامع اسلامی از آغاز تا قرن هجدهم، ترجمـه محمـود رمضـان زاده، مشهد، آستان قدس رضوی،
    25. لوئیس، برنارد، (1374)، نخستین مسلمانان در اروپا. ترجمۀ م . قائد. تهران: نشر مرکز.
    26. مادلونگ، ویلفرد، (1377)، فرقه هاى اسلامى، ترجمه ابوالقاسم طاهرى، تهران، اساطیر،
    27. متقی،حسین؛ جعفریان،رسول،(1396)، «جستاری در گونه­شناسی میراث مکتوب کهنِ علویان بکتاشی»، پژوهشنامه مذاهب اسلامی شماره7،
    28. محمد زاده صدیق، حسین، (1395). حاجی بکتاش ولی و متون بکتاشیه، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، قم،
    29. یازیجی، یازیجی،(1389)، طریقت بکتاشیه، ترجمه سید امیر حسین اصغری، مجله پژوهش­های منطقه­ای، شماره 4،
    30. یاشار اجاق، احمد، شهاب ولی، (1385)،  از عصیان بابائیان تا قزلباش­گری، نگاهی به تاریخ و رشد علویان در آناتولی، نشریه: تاریخ اسلام، ،ش 27

    ب: منابع لاتین:

     

    1. Agoston, Gabor, and Bruce Alan Masters, Conquest and Fusion, Leiden, E. J. Brill, 1977,  
    2. Baba Rexheb, Islamic Mysticism -and Bektashism, An Abridgen, Translation By Bardhyl Ohoni, Bargan Books, 2006
    3.  Birge, Kingsley John., The Bektashi Order of Dervishes, London, Luzac & Co Co, 1994, pp.33-44.
    4. Bosako, Vesselin, “Religious and Sociocultural Dimensions of the Kazalbashi Community in Bulgaria”, The Scientific Journal Facta Universittatis, Series, Philosophy and Sociology, No 6/2, 1999,
    5. Cavit sunar, Melamilik ve Bektaşilik, Ankara 1975
    6. Gölpinarli, Abdulbaki, Alevi – Bektaşi Nefesleri, Istanbul, 1999,
    7. Kaya, Haydar: Bektaşi İlmihali, Ayyıldız Yayınları, Birinci Baskı, İstanbul / 1989.
    8. Koprulu, Mehmed Fuad, The Origins of the Ottoman Empire, Gary  Leiser(trans.), State University of New York Press, 1992,
    9. Nasr, Seyyed Hossein, Sufi Essays, New York, University of New York, 1972.
    10. Nejat Birdoğan, Anadolunun Gizli Kültürü Alevilik, Hamburg, 1990
    11. Norris, H. Thomas., Islam in the Balkans: Religion and Society between Europe and the Arab World, University of South Carolina Press, 1993,
    12. Shaw, Stanford Jay, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, London, Cambridge University Press , 1976, Vol. 2,
    13. Toussulis, Y., and Robert Abdul Hayy Darr, Sufism and the Way of Blame: Hidden Sources of a Sacred Psychology, Quest Books, 2011,
    14.  Trimingham, John Spencer, The Sufi Orders in Islam, London, Oxford, 1973
    15. Tschudi, R, “Bektashiyya”, The Encyclopedia of Islam, Leiden, E. J. Brill , 1986.
زبان و فرهنگ ملل
دوره 3، شماره 5
تیر 1399
صفحه 25-46

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار