تأثیر زبان و عناصر زبانی بر تبادل فرهنگی ملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه قم

چکیده

داد و ستد زبان‌‌ها یکی از مباحث مهم در زبان و ادبیات هر کشور و تعاملات فرهنگی ملل به شمار می‌‌آید. وام‌‌واژه‌‌هایی که در زبان‌‌های گوناگون جا به جا می‌‌گردد، تنها یک عنصر زبانی محض به شمار نمی‌‌رود بلکه واژه‌‌ها، ترکیب‌‌ها و نشانه‌‌های زبانی به همراه خود عناصر فرهنگی، اجتماعی زبان  را نیز منتقل می‌‌کنند؛ گرچه این انتقال و تاثیرگذاری بسیار ظریف و نامحسوس و کند می‌‌نماید،ولی تاثیر آن بسیار واقعی و گاه پایدار است.  زبان فارسی به عنوان یکی از زبان‌‌هایی که تا قرن‌‌ها، پس از زبان عربی، زبان دین و علوم اسلامی و انسانی به شمار می‌‌آمد و بسیاری از منابع و آثار و علومی مانند عرفان،کلام، فلسفه، طب، نجوم و جز آن به زبان فارسی گفته و نگاشته می‌‌شد؛ همان نکته‌‌ای که رهبر فرزانه بر آن تاکید دارد که زبان فارسی باید به زبان مرجع علمی دنیا تبدیل شود.در این مقاله سعی بر این بوده که با بررسی مباحث مطرح شده از سوی صاحب نظران و مقالات مهمی که موضوع تبادل فرهنگی ملل از طریق زبان و ادبیات فارسی را بر رسیده‌‌اند، برخی از نمودهای تاثیر زبان فارسی در زبان کشورهایی مانند  فرانسه، ایرلند، قزاقستان و جز آن واکاوی گردد. این بررسی  نشان داد زبان فارسی بر دیگر زبانها تاثیر نهاده و واژه‌‌هایی از این زبان در زبان‌‌های دیگر راه یافته وآثار شاعران بزرگی چون حافظ، سعدی، فردوسی، پروین اعتصامی و نیما به زبان‌‌هایی مانند انگلیسی، فرانسوی، قزاقی، بوسنیایی، ایرلندی و لبنانی ترجمه شده و در تعامل فرهنگی و زبانی ملل موثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The impact of language and linguistic elements on the cultural exchange of nations

نویسنده [English]

  • mohammad fouladi
Associate Professor at Qom University

کلیدواژه‌ها [English]

  • Language
  • culture
  • linguistic interactions
  • Persian language
  • culture of nations

 

1. آرین پور، یحیی.(1376). از صبا تا نیما، و از نیما تا روزگار ما. تهران: زوار.
2. آذر، اسماعیل.(1387). ادبیات ایران در ادبیات جهان. تهران: سخن.
3. آذران، حسین.(1382). واژه‌‌های ایرانی در سوئدی، تهران، نشر بلخ
4. آقا گل زاده و حسین داوری.(1387)، « واژه هایی به ظاهر دخیل اما اصیل »، دو فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره دهم 
5. آقا گل زاده،فردوس و حسین داوری.(1390)، «بررسی موضوعی وام واژه های فارسی به زبان های اروپایی»، گلبانگ آشنایی، تهران،شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
6. ابوالقاسمی، محسن.(1383)، شعر در ایران پیش از اسلام، تهران، کتابخانه طهوری
7. اکرمی، میر جلیل و محمد پاشایی.(1390)، «کارکرد برون مرزی شاهنامه  (مقایسه رستم و سهراب با کوهولین) »، گلبانگ آشنایی، تهران،شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
8. امپیس، کریستیان، واژه‌‌های ایرانی در زبانهای آلمانی، ترجمه رضا مدنی، نامه فرهنگ ایرانی،دفتر سوم.
9. باتلر، ویلیام.(1380)، کوهلین، ترجمه مسعود فرزاد،اصفهان، نشر فردا
10. باتیرخان، بولاتیک.(1390)، شباهت‌‌های فکری بین شاهنامه فردوسی و آثار آبای»، گلبانگ آشنایی، تهران،شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
11. براهنی، رضا.(1380)، طلا درمس، تهران، زریاب
12. پاشایی، محمد.(1389)، «مقایسه داستان رستم و سهراب با نمایشنامه کوهلین، مطالعات ادبیات  تطبیقی»، سال 4، ش13
13. پور جعفر، محمد رضا و دیگران.(1384)، «همانندی‌‌های دو قهرمان اسطوره‌‌ای در ادبیات حماسی ایران و ادبیات نمایشی ایرلند»، پژوهش‌‌های ادبی، ش7
14. توحیدی‌‌فر، نرجس و دیگران.(1397)، «بررسی تطبیقی مفهوم مرگ در شعرهای جاندان و مولانا»، مطالعات ادبیات تطبیقی، ش4
15. حدیدی، جواد.(1373)، از سعدی تا آراگون، تهران، نشر دانشگاهی
16. حسن دوست، محمد.(1383)، فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی 
17. حسنی،طاهره.(1390)،« بررسی تطبیقی  اندیشه‌‌های سعدی و جان دان، گلبانگ آشنایی»، تهران،شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
18. حمیدیان، سعید.(1381)، داستان دگر دیسی، روند دگرکونی های شعر نیما، نیلوفر
19. داوری، حسین.(1384)، واژگان فارسی در زبان انگلیسی، پایان نامه ارشد، تربیت مدرس، تهران
20. داوری دولت‌‌آبادی و دیگران.(1395)، «بررسی تطیبیقی رستم و سهراب و نمایشنامه کوهلین با رویکرد روانکاوانه»، مجله تئاتر، ش67
21. درودیان، ولی الله.(1380)، سرچشمه‌‌های مضامین شعر ایرج میرزا، تهران، قطره
22. درودیان، ولی الله.(1369) در جست و جوی سرچشمه‌‌های الهام شاعران، تهران، چشمه 
23. ده بزرگی، محسن.(1386)، تاریخ ادبیات جهان، تهران، زوار 
24. دهقان،، علی و دیگران.(1390)، «بررسی تطبیقی عرفان سنایی و جان دان، مطالعات ادبیات تطبیقی»،ش20
25. دیوید سن، اُلگاام.(1380)،  ادبیات تطبیقی و شعر کلاسیک فارسی، ترجمه فرهاد عطائی، تهران، فرزان
26. رضایی، عباسعلی.(1381)، شعر انگلیسی، ترجمه فرهاد کولی نیا، تهران، سخن
27. رضی، احمد.(1382)، دیوان حافظ، فصلنامه پژوهش‌‌های ادبی، سال اول، ش 4
28. ریپکا، یان.(1383)، تاریخ ادبیات ایران، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، سخن
29. ساجدی، طهمورث.(1387)، از ادبیات تطبیقی تا نقد ادبی، تهران، امیر کبیر
30. سرکاراتی، بهمن.(1377)، «در باره فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی و ضرورت تدوین آن»، نامه فرهنگستان، سال چهارم،شماره اول
31. سعدی(1382)، کلیات. تصحیح محمد علی فروغی، تهران، بهزاد
32. شامیان ساروکلایی، اکبر.(1390)، عوامل فرهنگی مؤثر بر کاربرد تمثیل در شعر معاصر فارسی، گلبانگ آشنایی، تهران،شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
33. شفاء، شجاع الدین.(1332)، ایران در ادبیات جهان، تهران، ابن سینا         
34. شمس الدینی، محمد علی.(2005)، شیرازیات، بیروت، اتحاد الکتاب اللبنانین
35. شه ور، احمد.(1381)، تحقیق در افکار و بازتاب جهانی آثار حکیم خیام نیشابوری، تهران، نشر همراه
36. صفا، ذبیح اله.(1378)، تاریخ ادبیات ایران، ج 3 چاپ دهم،فردوس
37. صورتگر، لطفعی.(1373)، سیری در ادبیات انگلیس، چاپ دوم، تهران، امیر کبیر
38. عطاردی، عزیزاله.(1374)، اللغات الفارسیه فی تاج العروس، تهران، نشر عطارد
39. غنیمی هلال، محمد.(1373)، ادبیات تطبیقی، ترجمه و تحشیه مرتضی آیت الله زاده شیرازی، تهران، امیرکبیر
40. فلکی، محمود.(1373)، نگاهی به نیما، تهران، مروارید
41. کازرونی، سید احمد.(1384)، گلستان سعدی، تهران، زوار
42. کریمی حکاک، احمد (1383) «اقتراح خلاق»، ترجمه مسعود جعفری»، فصلنامه هنر، شماره 60
43. کریمی حکاک، احمد.(1384)، طلیعه تجدد د رشعر فارسی، ترجمه مسعود جعفری، تهران، مروارید
44. کمال الدین، سید محمد بافر و دیگران.(1396)، «تاثیر شاهنامه بر ادبیات مردم قزاقستان،فصلنامه پژوهش های ادبیات تطبیقی زبان و ادبیات ملل»، سال3، ش 8، تابستان
45. معبودی، زهرا.(1385 )، جامعه شناسی در آثار سعدی، تهران، تیرگان
46. موسیج، الویر.(1390)، تأثیر زبان فارسی بر زبان بوسنیایی، گلبانگ آشنایی، تهران،شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
47. میرعابدینی، حسن.(1377)، صد سال داستان نویسی ایران ، تهران، نشر مرکز
48. میرفضایلیان، احمد.(1385)، واژگان فارسی در انگلیسی، تهران، امیر کبیر
49. ناظر زاده کرمانی، فرهاد.(1371)، پیدایش ادبیات نمایشی نو در ایرلند، تهران، برگ 
50. ندا، طه.(1380)، ادبیات تطبیقی، ترجمه زهرا خسروی، تهران، نشر پژوهش فروزان فر
51. وفایی، عباسعلی.(1390)،گلبانگ آشنایی، تهران،شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
52. هاشم جونی، رنا.(1390)، تأثیر اشعار و فکر حافظ بر شعر محمد علی شمس الدینی، گلبانگ آشنایی، تهران،شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی
53. هنری، ویلیام.(1383)، انواع ادبی در ایران امروز، ترجمه و تدوین یعقوب آژند، تهران، قطره
54. یوسفی، غلامحسین.(1383)، چشمه روشن، تهران، علمی
55. یوسفی،غلامحسین.(1377)،گلستان سعدی،تهران،خوارزمی
56. یوهان، ولف گانگ گوته. (2006)، النور و الفراسه، خدمه للعربیه، عبدالغفار مکاوی، بغداد، منشورات الجمل
Sokhanvar, Jalal  A: Compendious Histoty of English literature,1 Sted , Tehran:Eshtiagh e Noor,2006.
Gobineau, J: Oeuvres, Paris: Gallimard, 1993.
Guyard,M.F: La Litte rapture Compare e,Paris,1989.
Langle s, L: Contes,Fables, Analyse de Ferdoussy,Paris,1788.
Schwab,R: La Renaissance Oriental,Paris: Payot,1959.
Buturović, Đenana: Usmena epika Bošnjaka, Sarajevo: KDB IP Preporod, 1995.
Dizdar, Mak: Kameni spavač;Sarajevo Sarajevopriredio Enes Duraković; Sarajevo: Sarajevo Publishing , 1996.
Imamović, Enver (prof.dr): korijeni kulturno– vjerskih  odnosa  Bosne I Hercegovine i Irana; Bosna i svijet; Sarajevo: Institut za istoriju , 1996.
Purivatra, Atif: Nacionalni I politički razvitak Muslimana; Sarajevo: Svjetlost, 1970.
Smailović, Ismet: Muslimanska imena orijentalnog  porijekla u Bosni I Hercergovini; II izdanje; Sarajevo: El-Kalem, 1990.
Stefanović Karadžić, Vuk: Srpski rječnik; Beograd: Nolit, 1969.
Škaljic,      Abdullah:      Turcizmi      u      srpskohrvatskom    jeziku; Sarajevo:Svjetlost, Biblioteka kulturno naslijeđe, 1966.