گسترش فرهنگ اسلامی در جنوب شرقی اروپا (بالکان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مذاهب فقهی دانشگاه ادیان و مذاهب

2 دانشجوی دکتری شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

فرهنگ و تمدن اسلامی بیش از هزار سال در منطقه بالکان (جنوب شرقی اروپا) قدمت و سابقه حضور دارد. بررسی پیشینۀ تاریخی ورود اسلام و جریان‌های اسلامی به بالکان، بازشناسی اقوام و نژادها،‌ تحلیل وضعیت و جایگاه مسلمان در این منطقه، ارزیابی تحولات جدید در کشورهای اسلامی بالکان، شناخت و بررسی چالش‌های فرهنگی ـ اجتماعی و دینی موجود در بالکان، فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در عرصه علمی و فرهنگی در منطقه و سایر مسایل،‌ از نکات مهمی است که می‌بایست  مورد مداقه و پژوهش قرار گیرد تا بتوان جهت بسط و گسترش فرهنگ اسلامی و نوسازی تمدّن اسلامی در منطقه بالکان از آن بهره برد. این نوشتار در پی یافتن پاسخ این پرسش‌ است که: پیشینۀ فرهنگ و تمدن اسلامی در بالکان و عوامل گسترش آن چیست؟ یافته‌های تحقیق بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای و تحقیقات و مشاهدات میدانی صورت گرفته‌است که نشان از جایگاه ویژه فرهنگ اسلامی و نقش آن در تمدن سازی منطقه در گذشته و حال دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Spread of Islamic Culture in Southeastern Europe (the Balkans)

نویسندگان [English]

  • Seyyed Abul Hasan Navvab 1
  • Mahdi Farmanian 1
  • Muhammad Qurbanpour Delavar 2
1 Associate professor of “Fiqhī Denominations” department of University of Religions and Denominations
2 PhD student of Shia Studies of University of Religions and Denominations
چکیده [English]

The Islamic culture and civilization in the Balkans (Southeastern Europe) has a long history of over one thousand years.  A review of the history of Islam and Islamic movements in the Balkans, recognition of ethnic groups and races, analysis of the status of Muslims in the region, assessment of the new developments in Islamic countries in the Balkan region, understanding and examining the socio-cultural and religious challenges in the Balkans; the opportunities and threats in scientific and cultural areas in the region and other issues are some important areas that need to be studied and scrutinized so that they can be used to expand Islamic culture and modernize Islamic civilization in the Balkan region. This article seeks to answer the question: What is the history of Islamic culture and civilization in the Balkans and what are the key factors that led to their expansion? The research findings were based on descriptive-analytical method relying on library resources and field research and surveys to illustrate the special position of Islamic culture and its role in the civilization of the region in the past and present.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Balkans
  • Muslims
  • Islamic culture
  • Iranian culture
  • expansion of Islam

 

1. استویانوویچ، ترایان.(2001). «مطالبی درباره بالکان». مجله کنیژونی گلاسنیک. صربستان: بلگراد.  
2. امینیان،  بهادر.(1385). مسلمانان، هویت و جامعه بین‌الملل،‌ بوسنی و هرزگوین. تهران: مطالعات اندیشه سازان نور.
3. انصاری، جواد.(1373). ترکیه در جستجوی نقشی تازه در منطقه. تهران: وزارت امور خارجه.
4. انوری، حسن.(1381). فرهنگ سخن. تهران: انتشارات سخن.
5. آسایش، محمّدجواد و آقارضی درمنی، رضا.(1388).‌ مروری بر تاریخ مسلمانان در یوگسلاوی و جنگ در بوسنی و هرزگووین. تهران: امیرکبیر.
6. آشوری، داریوش.(1357). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ.تهران: آگه.
7. آگیچ، یاشار رجب.(1382). تصوف در بالکان. ترجمۀ جمشید معظمی گودرزی. بلگراد: مرکز فرهنگی ایران.
8. بروجردی، مصطفی و نجفی فیروزجائی، عباس.(1387). روابط اسلام و غرب و تأثیر آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران.انشگاه آزاد اسلامی. تهران
9. بوگدانویچ، دیان.(1345). «ادبیّات فارسی در یوگسلاوی». مجلّه راهنمای کتاب. سال 5. 
10. پالو، ادوین.(1335). انسان در تکاپوی تمدّن. ترجمۀ محمّد سعیدی. تهران: امیرکبیر.
11. پیچ، سری و ورتووک، استیون. (1380). اسلام در اروپا: سیاست­های دین و امت. ترجمۀ کاووس سید امامی.  تهران‌: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
12. تودورووا، ماریا.(2001). بالکانیسم و اورینتالیسم. بلگراد: رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
13. جدیدبناب،‌ علی.(1386). جستاری در فرهنگ و تمدن اسلامی. تهران: بشری، شماره 55،
14. حداد عادل، غلامعلی. (1382). دانشنامه جهان اسلام. جلد 7 . تهران: بنیاد دایرۀ المعارف اسلامی. 
15. حدیدی،‌ جواد.(1374). اسلام از نظر ولتر. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
16. حلبی، علی اصغر.(1372). تاریخ تمدّن اسلام. تهران: اساطیر. 
17. دوانی، علی.(1371). علما و مردان نامی بوسنی و هرزگوین. قم: انشارات انصاریان.
18. دورانت، ویلیام جیمز.(1370). تاریخ تمدّن. ترجمۀ احمد آرام، ع پاشایی و امیرحسین آریان­پور. جلد 1. تهران: اقبال. 
19. ریاحی، محمّدامین.(1369).‌ زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی. تهران: نشر پازنگ.
20. زرّین‌کوب، عبدالحسین.(1387). کارنامه اسلام. تهران: امیرکبیر.
21. زمانی‌محجوب، حبیب.(1388). «بررسی ورود اسلام به ایران». فصلنامۀ تاریخ در آینۀ پژوهش. شمارۀ 22. صص: 144ـ121. 
22. ستوده، محمّد.(1388). «حوزه‌های علمیه و روابط بین‌الملل». مجلۀ پگاه حوزه. شمارۀ 62.
23. ضیایی، علی‌اکبر.(1382). سرزمین عقاب‌ها. تهران: بنیاد اندیشه اسلامی.
24. قبادیانی، ناصرخسرو.(1335). سفرنامۀ ناصرخسرو. به تصحیح محمّد دبیرسیاقی. تهران: زوّار.  
25. قدس، محمّد. (1379). تحولات منطقه بالکان و آینده بوسنی و هرزگوین. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی تهران.
26. قربانپوردلاور،‌ محمّد.(1391). اسلام و مسلمانان بالکان. قم: انتشارات طوبای محبت.
27. کتانی، علی.(1383). اقلیت‌های مسلمان در جهان امروز. ترجمۀ محمّدحسین آریا. تهران: امیرکبیر.
28. کین راس، لرد.(1373). قرون عثمانی: ظهور و سقوط امپراطور عثمانی. ترجمۀ پروانه ستاری. تهران: نشر کهکشان.
29. لوئیس، برنارد.(1374).‌ نخستین مسلمانان در اروپا. ترجمۀ م . قائد. تهران: نشر مرکز.
30. محمّدی، ‌ذکرالله.(1373). نقش فرهنگ  و تمدّن در بیداری غرب. قزوین: دانشگاه بین‌المللی قزوین.
31. مهدیو،‌ فتی.(1388). «نگاهی به آموزش اسلامی در کوزوو و مقدونیه». ‌‌ترجمۀ خسرو محتشم. مجلّۀ  بالکان در آیینه فرهنگ.
32. موسوی بجنوردی، کاظم.(1383).  اسلام پژوهشی تاریخی و فرهنگی. مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1383.
33. مونتگمرى وات، ویلیام.(1378). تأثیر اسلام بر اروپاى قرون وسطى. ترجمۀ حسین عبدالمحمّدی. قم: مؤسسه آموزشی امام خمینی.
34. نجف‌‌پور، معصومه.(بی‌تا). نقش پیامبران در تمدن انسان. وب سایت کتابخانه اهل بیت علیهم السلام.
35. نصر اصفهانی، ‌محمود.(1381). تاریخ مسلمانان بالکان. تهران: نشر آرام.
36. وزارت امور خارجه.(1387). آلبانی. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت خارجه.
37. وزارت امور خارجه (1374). تأثیر فرهنگ ایرانی و زبان و ادبیات فارسی در یوگسلاوی سابق. بخش اول.‌ بلگراد.
38. ولایتی، علی اکبر.(1384). پویایی فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران. 4 جلد. تهران:نشر وزارت امور خارجه.
39. ـــــــــــــــــــــ..(1384 ب). تاریخ و تمدّن اسلامی.  قم: دفتر نشر معارف.
40. هانتینگتون، ساموئل.(1374). نظریه برخورد تمدّن‌ها. ترجمۀ مجتبی امیری. تهران: وزارت امور خارجه.